Welk niveau heeft mijn leesboekje?

• Geplaatst op 8 September 2021
• Door Kirstin Plante
• Geplaatst in leesboekjes, leesniveau
• 0

Hoe bepaal je welk niveau een leesboekje heeft? Waarom kun je nooit blind varen op het niveau dat op het boekje staat? Hoe kun je zelf beoordelen of een boekje goed is voor jouw niveau? In deze blog lees je er alles over.

Welk niveau heeft mijn leesboekje?

Heb je ook wel eens een boekje gekocht waar ‘niveau 1’ of ‘ERK-niveau A1’ op stond, maar wat toch nog veel te moeilijk voor je was? Of zegt jouw docent dat jullie les hebben op B1-niveau maar vind je boekjes waar ‘B1’ op staat echt niet om door te komen?

Je bent niet de enige.

Maar hoe komt dat nou? Er zijn meerdere redenen voor waarom het geven van een algemeen geldende niveau-bepaling aan een leesboekje een lastige kwestie is. Dat komt door een aantal factoren:

1. De moeilijkheidsgraad van een boekje hangt niet alleen af van het aantal onbekende woorden, maar ook van de mate waarin woorden vaker voorkomen in de tekst. Daarnaast kan zinsbouw de tekst gemakkelijker of moeilijker maken. Een boekje met veel bekende woorden maar ingewikkelde zinnen kan net zo lastig te lezen zijn als een boekje met eenvoudige zinnen maar veel onbekende woorden.

2. Of de woorden in een boekje onbekend zijn, hangt af van de woordenschat van de individuele lezer. Als jij al veel woorden kent, maar er in het boekje veel woorden staan over een bepaald onderwerp waar je weinig van af weet (bijvoorbeeld – in mijn geval -  wielersport), kan het voor jou toch lastig te lezen zijn. Iemand anders die hetzelfde taalniveau heeft als jij, maar toevallig veel over dit onderwerp weet, zal hetzelfde boekje veel gemakkelijker vinden.

3. Het taalniveau dat op jouw lesboek staat, is niet hetzelfde als je feitelijke taalvaardigheid. Je kunt grammatica-regels hebben geleerd, dialoogjes hebben geoefend en invuloefeningen hebben gemaakt, en een voldoende voor de A1-toets hebben gehaald, maar dat wil nog niet zeggen dat je ook een doorlopende tekst kunt lezen die op dat niveau is geschreven. Zoals hierboven al is gezegd, hangt dat af van de woorden die je kent. Met name het gemakkelijk herkennen van de ‘kleine’ woordjes, zoals ‘maar’, ‘want’ of ‘toch’, maakt dat je een tekst gemakkelijker kunt begrijpen. In de les leer je juist vaak de zogenaamd ‘moeilijker’ woorden. Dus niveau zegt eigenlijk nog niet zoveel.

Waarom staat bij leesboekjes het aantal unieke woorden aangegeven?

De unieke woorden zijn alle verschillende woorden in een boekje. Bijvoorbeeld ‘het’ is een uniek woord, omdat het een ander woord is dan ‘de’. Beide woorden komen heel veel voor in iedere tekst, maar als je gaat tellen hoeveel verschillende woorden er in een tekst staan, tellen ze beide één keer mee, net als ‘kijkt’ of ‘school’ of ‘hondje’.  

Je kunt je voorstellen dat een boekje moeilijker wordt naarmate er meer verschillende woorden in gebruikt worden. Voor een schrijver is het een hele uitdaging om een beperkte woordenschat  te gebruiken, en daarom zijn veel zogenaamde ‘easy readers’ eigenlijk toch nog te moeilijk. Maar alle leesboekjes die je in The CI Bookshop vindt, zijn geschreven door auteurs die getraind zijn in het schrijven van goede verhalen met een beperkt aantal unieke woorden. Die woorden komen ook nog eens regelmatig in de tekst voor, zodat je ze steeds gemakkelijker gaat herkennen en begrijpen.

Waarom moet je het ‘aantal unieke woorden’ niet blindelings vertrouwen?

Uitgevers hanteren verschillende rekenmethodes bij het bepalen van het aantal unieke woorden. Sommige uitgevers tellen geen individuele woorden, maar woordfamilies, en dat betekent dat ‘lopen’, ‘liep’, ‘gelopen’ samen als één woord tellen. Of ‘kast’, ‘kasten’, ‘kastjes’ zouden dan ook als één woord tellen.

Een uitgever als Arcos Publishers of een auteur als Margarita Pérez García tellen ieder woord als een uniek woord: woorden uit dezelfde woordfamilie, en ook vervoegingen van werkwoorden tellen allemaal als apart woord. Hierdoor kan het zijn dat een boekje van Arcos Publishers met 450 unieke woorden en een boekje van TPRS Books met 195 unieke woorden feitelijk hetzelfde aantal verschillende woorden bevatten.

Wat betekenen de niveau-aanduidingen in The CI Bookshop?

Ieder niveau bevat een breed aanbod, dat loopt van het begin van het niveau tot het einde ervan. Hoe hoger het niveau, hoe groter de nieuwe woordenschat is, en hoe langer het duurt voordat je een niveau van begin tot eind hebt doorlopen.

Beginner: niveau A1 en soms laag-A2

Boekjes die geschikt zijn voor taalleerders die ongeveer een half jaar les hebben gehad, tot ongeveer anderhalf jaar. Daarbij moet je rekening houden met het aantal uren per week, en of je buiten de lessen ook nog met de taal bezig bent.

De zinsbouw in deze boekjes is eenvoudig, het lettertype is vaak wat groter en er is vaak veel witruimte op de pagina. De meeste echte beginnersboekjes zijn geschreven in de tegenwoordige tijd, maar enkele boekjes bevatten twee versies van het verhaal: één in de tegenwoordige en één in de verleden tijd.

Het aantal unieke woorden in deze boekjes loopt van 40-190

Licht-gevorderden: Niveau A2

Deze boekjes zijn geschikt voor leerlingen en cursisten die ongeveer anderhalf tot drie jaar bezig zijn de taal te leren. Ook hier geldt weer: afhankelijk van hoeveel tijd per week ze besteden aan de taal.

Deze boekjes zijn soms in de tegenwoordige tijd en soms in de verleden tijd geschreven, met af en toe gebruik van andere werkwoordstijden en -vormen. Er is meer variatie in zinsbouw maar de zinnen zijn nog altijd eenvoudig.

Het aantal unieke woorden schommelt tussen de 190 en 600 woorden. Dat is best een groot verschil, kijk dus zelf even goed of het boekje begrijpelijk is voor jou.

Gevorderden: Niveau B1

Deze boekjes zijn voor de echte doorzetters: voor leerlingen in de 5^e of 6^e  klas van het VWO of voor cursisten die zo’n 4 jaar les hebben of die al heel veel hebben gelezen tussen de cursusdagen door.

De zinsbouw en verhaalopbouw in deze boekjes is complexer, en alle werkwoordstijden en -vormen worden veel gebruikt, bijvoorbeeld ook de aanvoegende wijs en de toekomende tijd.

Het aantal unieke woorden in deze boekjes wordt vaak niet meer specifiek aangegeven.

Ver-gevorderden: B2

In de categorie Spaans hebben we ook een aantal boekjes voor ver-gevorderden, voor wie alle andere boekjes te gemakkelijk vindt. Deze boekjes bevatten vaak ook vocabulaire en uitdrukkingen die specifiek zijn voor een bepaalde streek of cultuur.

Hoe beoordeel ik zelf of het niveau van een leesboekje bij mij past?

Kies teksten die je begrijpt. Ga ervan uit dat je 95% moet kunnen begrijpen als je een tekst of boekje in je eentje wilt lezen. Dit kun je eenvoudig testen door een pagina uit het boek te kiezen, de woorden te tellen die je niet begrijpt en het totale aantal woorden op de pagina te tellen. In het rekenvoorbeeld hieronder heb ik een pagina geteld waarop 142 woorden staan, waarvan ik er 11 niet begrijp.

VOORBEELD

Totaal aantal woorden op de pagina (142) minus het aantal woorden dat ik niet begrijp (11) = het aantal woorden dat ik wel begrijp: 131.

Dit aantal deel je door 1 procent van 142 (=1,42), wat een totaal oplevert van 92%. Dit is dus minder dan de ‘vereiste’ 95% begrijpelijkheid. Houd dit boekje nog even apart en lees eerst een iets gemakkelijker boekje.

Kijk ook of er illustraties in het boekje staan die het verhaal kunnen verduidelijken, waardoor het misschien gemakkelijker te begrijpen is.

En nu komt het: Je kunt veel beter een boekje lezen dat je gemakkelijk vindt, dan een boekje waarvoor je ‘moet werken’. Té gemakkelijk bestaat niet! Dit lijkt misschien in strijd met alles wat je altijd hebt gehoord over talen leren, maar bedenk:

- Het menselijk brein is ervoor gemaakt om zonder ‘studeren’ een taal te verwerven.

- Jouw brein absorbeert taal wanneer jij gewoon bezig bent met luisteren, een gesprek voeren, tv kijken en lezen, en jouw brein slaat die taal op in het (onbewuste) taalsysteem. Met ‘taal’ bedoel ik niet alleen ‘woorden’, maar ook hoe die woorden samen met andere woorden gebruikt worden. Dit is ook wel bekend als ‘grammatica’ :-)

- Hoe ontspannener jij bent, hoe beter jouw brein die taal kan absorberen en opslaan.

- Je kunt beter ontspannen en van het verhaal genieten als je een gemakkelijk boekje leest, dan wanneer je een boekje leest waarbij je ieder derde woord moet opzoeken.

- Je brein kan dan dus beter de structuur, het ritme, de cadans en de woorden van de taal absorberen!

Betekent dit dan dat je alleen maar super-gemakkelijke boekjes moet lezen? Nee, natuurlijk niet! Zoek boekjes die qua onderwerp interessant en boeiend zijn, en die je zonder moeite kunt lezen. Kijk hier voor meer tips voor het kiezen van het perfecte boekje!

Veel leesplezier gewenst!